رفتن به نوشته‌ها

برچسب: مروارید اندیشه

اسماعیل سعادت، اندیشمندی فرزانه

دولت صحبت آن شمع سعادت پرتوبازپرسید خدا را که به پروانة‌ کیست

اسماعیل سعادت (۱۳۰۴، خوانسار- ۱۳۹۹،‌ تهران)، ادیب، زبان‌شناس، مترجم، ویراستار و عضو پیوستة فرهنگستان زبان و ادب فارسی دوازدهم شهریورماه دیده از دنیا فرو بست و جامعة علمی و فرهنگی را در غم و اندوه فرو برد. او از نسل «ممکن‌ها» بود؛ نسلی که هدف و انگیزه داشت، در مسیر دستیابی به آن قدم برمی‌داشت و به خواستن توانستن است، جامة عمل می‌پوشاند.

اهل قلم و همکارانِ سعادت به سخت‌کوشی و نکته‌سنجی او به دیدة تحسین می‌نگریستند. بی‌شک نثر فارسی معاصر بسیاری از آراستگی‌های خود را وامدار تلاش اوست که تا آخرین روزهای حیات پُربرکتش، تازگی و طراوت از زبان و قلمش می‌تراوید. شخصیت فرهنگی او مزیّن بود به صفات نیکو. سعادت بسیار متواضع، موقر، فروتن و مبادی آداب بود و از هیچ کوششی به‌منظور تربیت نوخامگان دریغ نمی‌ورزید. دستش «سایه» داشت و با رویی گشاده به جوان‌ها توجه و رسیدگی می‌کرد. دیدارش کیمیایی بود که دلِ دوستدارانش را قرص می‌کرد و روزهای خوب را نوید می‌داد.

سعادت که فارغ‌التحصیل زبان و ادبیات فرانسه و دبیر دبیرستان‌ها بود، با پیوستن به بنگاه ترجمه و نشر کتاب، به حوزة ویرایش و ترجمه وارد شد و بعدها در پی همکاری با مؤسسه انتشارات فرانکلین، مرکز تهیة مواد خواندنی برای نوسوادان، سازمان ویرایش و تولید فنی و مرکز نشر دانشگاهی تجربه‌های ذی‌قیمتی در حوزة چاپ و نشر اندوخت. پس‌از عضویت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی اجرای طرح تدوین دانشنامة زبان و ادب فارسی را عهده‌دار شد و جایزة جشنواره فارابی را برای سرپرستی این طرح دریافت کرد.

او که اندیشمندی توانا بود، به ترجمة آثار فلسفی توجهی ویژه داشت و با ترجمة کتاب‌های در آسمان، در کون و فساد، آثار علوی و خطابه اثر ارسطو میراث ارزشمندی برای اهل فلسفه برجای نهاد. همچنین تلاش کرد بخشی از آثار فلسفی کاپلستون، اسپینوزا، مونتنی و … را به فارسی‌زبانان بشناساند. آثار ترجمه‌ای او در سال‌های ۱۳۷۴، ۱۳۷۸ و ۱۳۸۰ به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. همچنین سال ۱۳۸۲ در زمرة چهره‌های ماندگار معرفی شد و سال ۱۳۸۷ نشان درجه‌یک دانش به او اعطا گردید.

تأمل و تدبر محققانة سعادت در زبان و ادب فارسی، گواه حضور روح اندیشمند او در پاسداشت این زبان بود. او که یکی از برجسته‌ترین حافظان روح زبان فارسی و یکی از الگوهای کم‌مانند اخلاق و انسانیت بود، چونان نامش سعادتمند زیست. سعادت کوشنده‌ای تمام‌وقت برای فرهنگ ایران‌زمین و کیمیایِ سعادت روزگار ما بود. امید آنکه دوستدارانش ادامه‌دهندة اندیشه‌های او باشند.

خارج شدن از نظر

بزرگداشت یاد و نام استاد اسماعیل سعادت (مهر ۱۳۰۴- شهریور ۱۳۹۹)

«مـن بـه جوان‌هـا سـفارش می‌کنـم کـه هـرکاری انجـام می‌دهند، بایـد از روی عشـق باشـد. هـدف ایـن اسـت کـه کار هرچـه بهتـر انجام شود و لازمه‌اش ایـن اسـت که آدم بیشـتر وقـت صرف کنـد. همین‌طـور نبایـد بـه شـرط مـزد کار کـرد، به‌خصـوص در کار علمـی نباید این‌طـور باشـد. اگـر کسـی بـه شـرط مـزد کار کنـد، هرگـز در کارش رشـد نمی‌کنـد. بدیهی است که اگر هدف فراتر از مزد باشد، مزد هم در ضمن آن حاصل می‌شود. افرادی در کارهـای علمـی موفق می‌شـوند کـه کار را بـا تمام وجـود انجـام دهـند و آثاری مانـدگار اسـت کـه حاصـل این‌گونـه کار کـردن باشـد. ذخایـر علمـی و فرهنگـی‌ای که اکنـون داریـم، حاصل کار کسـانی اسـت کـه در این فکر نبودند که کارشـان تـا چـه انـدازه بـرای خودشـان مفید اسـت، بلکه حاصـل تلاش افرادی اسـت کـه به این می‌اندیشیدند کـه این کار تـا چه انـدازه برای جامعة فرهنگـی ضروری است».

مروارید اندیشه، مصاحبة تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت. مصاحبه، تدوین و پژوهش پیمانه صالحی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانة‌ ملی ایران، ۱۳۹۶.

نظر