رفتن به نوشته‌ها

دسته: الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۴)

به دلیل اینکه آرشیوهای آینده به سمت و سوی جمع‌آوری، پردازش و اطلاع‌رسانی از طریق صفحات وب پیش می‌روند، تاریخ شفاهی نیز همانند سایر ابزارهای پژوهشی برای همراهی و همگامی با انقلاب رقمی تلاش می‌کند. بدین‌شکل انتشار مصاحبه‌ها به‌صورت گسترده، از طریق به اشتراک‌گذاری فایل‌های متنی، صوتی و تصویری امکان‌پذیر خواهد بود.

در مورد تعیین سازوکار نشر مصاحبه‌ها در صفحات وب، باید نکاتی را مدِ نظر قرار داد. مهم‌ترین موضوع مربوط به رضایت راوی است. مصاحبه‌کننده ضمن تشریح کارکردهای اینترنت برای مصاحبه‌شونده، بایستی در فرم توافق‌ آگاهانه یا مجوز بهره‌برداری از مصاحبه، عباراتی مبنی بر محدودیت یا انتشار مصاحبه در آینده پیش‌بینی کند. هچنین لازم است به‌منظور پیشگیری از نقض کپی رایت و سوء استفاده از سخنان راوی، تمهیداتی اندیشید، از جمله اخطار به کاربران در مورد محدودیت‌هایی که به واسطة حق کپی رایت ایجاد می‌شود، کسب اجازه برای نقل قول‌ها، ارائه فرم ثبت نام و درخواست از کاربر برای تشریح اهدافی که از به‌کارگیری مصاحبه دارد.

نظرات بسته شده است

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۳)

رسانه به‌‌عنوان یک واسطة عینی و عملی در فرآیند برقراری ارتباط، دارای کارکردهای آشکار و نهان است. کارکرد آشکار یعنی اینکه رسانه محمل برخورد پیام و گیرندة پیام است. اما کارکرد پنهان آن به معنای برقراری جریان ارتباط و پیام‌رسانی است. در زمینة حمایت از آثار در رسانه‌ها، توجه به این نکته ضروری است که مشروعیت محتوای اثر از جمله شروط اساسی برای حمایت از آن به شمار می‌رود. اثری که ناقض قانون، شرع، اخلاق و نظم باشد مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. مغایرت با اخلاق و نظم عمومی در هر کشوری، تعریف و معیارهای خاصی دارد؛ البته باعث نمی‌شود اثر از تعریف مربوط به اثر فکری خارج شود، بلکه اثر محسوب می‌شود ولی مشمول حمایت قانونی نیست.

در زمینة حقوق مصاحبه‌شوندگان در رسانه‌های عمومی می‌توان این موارد را برشمرد: آزادی در انجام مصاحبه، شامل حق اعلام رضایت در شروع و ادامة مصاحبه، رعایت حریم خصوصی مصاحبه‌شونده در قالب حق افشا نشدن هویت یا عدم پخش صدا، تصویر و سایر اطلاعات مربوط به هویت و … انجام مصاحبه باید به‌گونه‌ای باشد که مصاحبه‌شونده با آگاهی کامل و آمادگی به این کار اقدام کند؛ موضوعی که مصاحبه‌گران مطبوعاتی آن را «موافقت‌نامة آگاهانه» می‌نامند.

نظرات بسته شده است

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۲)

امروزه شناسایی پدیدآورندگانِ مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، نحوة تفکیک و ایجاد تعادل بین حقوق آنان و تهیة الگویی برای رعایت سازوکار مناسب در این زمینه، به یکی‌ از دغدغه‌های اصلی مراکز آرشیوی، کتابخانه‌ها و مؤسسات فعال در زمینة اجرای طرح‌های تاریخ شفاهی بدل شده است. البته الزامات قانونی به تنهایی چارچوب مناسبی برای حمایت از آثار تاریخ شفاهی ارائه نمی‌کنند، بلکه رعایت ملاحظات اخلاقی از طرف مدیران پروژه‌های تاریخ شفاهی ضروری است. بایستی موارد اخلاقی در کلیة مراحل انجام مصاحبه مورد توجه واقع شود و در طول پروژه هم ادامه یابد؛ از اولین تماس برای انجام مصاحبه تا حفظ و نگهداری، انتشار، و به‌ اشتراک گذاشتن یافته‌های حاصل از پژوهش.

مصاحبه به‌عنوان اثری شفاهی، زاییدة تراوش‌های فکری پدیدآورندة آن است و باید مورد حمایت مقنن قرار گیرد. تفاوت کلام با نوشته فقط در طریقة انتشار است، والّا از نظر ماهیت تفاوتی ندارند. دلایلی که برای حمایت از آثار کتبی ارائه می‌شود، برای آثار شفاهی نیز صدق می‌کند. حتی در مورد آثار شفاهی باید دقت کرد که ممکن است ناطق هنگام صحبت دچار احساسات شود و تمایل نداشته باشد حرف‌هایش منتشر شود. پس اشخاص حقیقی یا حقوقی نباید بدون اجازة راوی به نشر صحبت‌های او مبادرت ورزند. 

نظرات بسته شده است

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۱)

تاریخ شفاهی نقش بسیار موثری در تاریخ‌نگاری معاصر ایفا می‌کند و به‌عنوان یک ابزار تحقیقی در مطالعات تاریخی، کاربرد فراوانی دارد. در این روش، امکان طرح موضوعات به شیوه‌ای راحت و دور از تکلف نوشتاری وجود دارد که منجر به تعمیق مباحث خواهد شد. تاریخ شفاهی با کمک به بازآفرینی تاریخ، مورخ را به صحنة رخدادهای واقعی وارد می‌کند. اساساً گفت‌وگو بر اساس روابط بین افراد شکل می‌گیرد، از ارتباط مصاحبه‌شونده و مصاحبه‌گر گرفته، تا زمانی‌که رابطه از مرزهای خصوصی فراتر می‌رود و دیگران را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد یعنی افراد و جوامعی که در مصاحبه در مورد آنها بحث شده و نیز اطلاعاتی که ثبت‌وضبط می‌شود.

در این راستا، توجه به ملاحظات قانونی و اخلاقی در زمینة بهره‌برداری و انتشار مصاحبه‌ها- اعم از ارائه خدمات به پژوهشگران، انتشار الکترونیکی یا چاپی متن مصاحبه و تهیة‌ برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و فیلم مستند حائز اهمیت است. توجه به این ملاحظات و رعایت موارد ضروری نقش بسزایی در تعیین حقوق پدیدآورندگان در داده‌های حاصل از تاریخ شفاهی دارد.

نظرات بسته شده است