رفتن به نوشته‌ها

برچسب: گوهرنشان ادب

یازدهم بهمن، زادروز احمد سمیعی گیلانی و روز ویراستار

احمد سمیعی گیلانی (۱۲۹۹- ۱۴۰۲) ادیب، نویسنده، مترجم، ویراستار و زبان‌شناس بیش از شش دهه از عمر گران‌بهای خویش را به خدمتِ بی‌وقفه در پیشبرد زبان و ادبیات فارسی و فرهنگی ایرانی گذرانده بود. کارنامة پُرمایه‌اش مبیّن فعالیت‌های مستمر ادبی- فرهنگی اوست؛ از تدریس در دانشگاه و سردبیری مجلات گرفته، تا ترجمه و تألیف و ویرایش کتاب و مقاله و تأسیس گروه ادب معاصر در فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

از میان بزرگانی که پیشگام ویرایش نوین در ایران بودند، نام استادانی همچون سیروس پرهام، اسماعیل سعادت، ابوالحسن نجفی، منوچهر انور، کریم امامی، میرشمس‌الدین ادیب سلطانی و احمد سمیعی می‌درخشد. اما نام هیچ‌یک از این بزرگان هم‌سنگ استاد سمیعی با ویرایش گره نخورده است؛ هم از نظر طول دوران ویراستاری و هم از نظر حجم آثار ویراستة ایشان. مجموعة کتاب‌های ترجمه و تألیف و ویراستة او به اندازة یک کتابخانه است.

استاد سمیعی به پرورش ویراستاران و نوخامگان اعتقادی راستین داشت و تعداد ویراستارانی که در مکتب او مشق ویرایش کردند و مستقیم یا غیرمستقیم شاگردش بودند، از شمار خارج است. او خود نیز آراسته بود به صفاتی که درخور شایسته‌ترین ویراستاران است، صفاتی چون تعهد به کار، نکته‌سنجی، دقت نظر، نگاه انتقادی، نظم و متانت. این ویژگی‌ها و خدمات ارزنده‌اش به جهان نشر، انجمن صنفی ویراستاران را برآن داشت تا سال ۱۳۹۹، مقارن با صدسالگی استاد سمیعی، پیشنهاد نام‌گذاری زادروز او را با عنوان روز ویراستار مطرح نمایند تا هم از میراث او در حوزه نگارش و ویرایش تقدیر شود و هم بر تلاش ویراستاران ارج نهاده شود.

زنده‌یاد سمیعی ارزشمندترین خدمت خود به جامعه علمی و فرهنگی ایران را ویرایش آثار می‌دانست چون هم برای آن فراوان مایه می‌گذاشت و هم بسیار از آن می‌آموخت. به باور او ویراستاری فنی است که معلومات، تجربه، ممارست، استعداد و شمّ انتقادی از ملزومات آن است. از یک منظر تلقی او از ویراستار فردی است که نویسنده‌پرور است و باید جمیع جوانب متن را بسنجد و ارزش‌های آن را فارغ از خطاها و لغزش‌های زبانی دریابد و متن را متناسب با بافت زبانی، تاریخی و علمی تصحیح کند. از منظر دیگر ویراستار را در جایگاه یک معلم می‌نشاند، با این تفاوت که به‌جای تعلیم به تصحیح می‌پردازد و از حاصل کار او، نه یک کلاس سی چهل نفره، بلکه دو تا سه هزار نفر (به اندازه شمارگان چاپ اثر و خوانندگان آن) بهره می‌جویند.

بی‌تردید اگر سایة دبیران، مترسلان و ویراستارانِ دانشوری چون احمد سمیعی نبود، اقلیم زبان فارسی به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفة هویت ملی ایرانیان چنین زیبا و دلپذیر نمی‌شد. یادش مانا و سبز باد.

نظرات بسته شده است