«تفکر پیرامون تاریخ شفاهی: نظریه‌ها و کاربردها»
کتاب «تفکر پیرامون تاریخ شفاهی: نظریه‌ها و کاربردها»[1]، سال ۲۰۰۸ از سوی نشر آلتامیرا[2] در آمریکا در ۳۸۶ صفحه چاپ و منتشر شد. توماس اِل چارلتون[3]، استاد تاریخ دانشگاه بایلور[4]؛ لوئیز ای مایرز[5]، معاون مرکز تاریخ شفاهی دانشگاه بایلور[6]؛ و رِبکا شارپلس[7]، استادیار تاریخ دانشگاه تگزاس[8] ویراستاری این اثر را عهده‌دار بوده‌اند. در این کتاب ده مقاله در دو فصل موضوعی درج شده است.
متخصصان تاریخ شفاهی با هدایت استاد چارلتون گرد هم آمده‌اند تا ارزیابی‌های متفکرانة خود را که در طول سالیان متمادیِ اندیشه و عمل در تاریخ شفاهی تعریف و اصلاح کرده‌اند، در اختیار علاقه‌مندان قرار دهند. آنها مقالاتی را بر مبنای پژوهش‌های نظری و عملی در این حوزه به رشته تحریر درآورده‌اند، تا ضمن اینکه جدیدترین دستاوردهای پژوهشِ تاریخ شفاهی را ترسیم کنند، مسیرهای کلیدی برای رشد تئوری‌های این حوزه و نیز کاربردهای آن را در آینده پیش‌بینی نمایند. نویسندگان، فعالان حوزة تاریخ شفاهی را به سوی انتشار و اشتراک داده‌ها رهنمون می‌کنند و آنان را با موضوعات مبتنی بر تفسیر تحقیقات تاریخی آشنا می‌کنند. همچنین از پژوهشگران رشته‌های مختلف دعوت می‌نمایند تا به صحبت‌های راویان در پرتو تحلیل گفتمان بنگرند و آن را بررسی کنند.
در این کتاب پس‌از مقدمة تفصیلی ویراستاران در باب اهداف تدوین و گردآوری این مجموعه، مقاله‌ای از شارپلس با عنوان «تاریخِ تاریخ شفاهی» درج شده است. او در این نوشتار تحولات جنبش‌های تاریخ شفاهی را از زمان به‌کارگیری این روش پژوهشی تا دهه‌های اخیر تشریح کرده است. نویسنده بر این باور است که زمینه‌سازی به‌منظور تولید اطلاعات مستند تاریخی، تنها با نقد و تحلیل خروجی‌های تاریخ شفاهی میسّر می‌شود. تجزیه‌وتحلیل متفکرانة داده‌های حاصل از مصاحبه، تکوین مستندات تاریخی را فراهم می‌کند.
در فصل نخست با عنوان نظریه‌ها، پنج مقاله منتشر شده است. این فصل با مقاله‌ای از آلیس ام هاف‌من[9] تحت عنوان «نظریة حافظة جمعی» آغاز می‌شود. او در این نوشتار پژوهش‌های خود را در باب کارکرد حافظة راوی در مصاحبه و تأثیر آن بر پویایی و اعتبار منابع تاریخ شفاهی تبیین کرده است. همچنین روش‌های تبدیل روایت‌های شخصی به تجربیات جمعی را نیز به واسطة فعالیت‌های میدانی بیان کرده است. مقالة «ادوار زندگی و تاریخ شفاهی»، تألیف کیم لِیسی راجرز[10]، روش‌های مطالعة دوران زندگی افراد و پیر شدن جوامع را مورد مطالعه قرار داده است. این فرآیند به دلیل احتمال فراموشی و زوال حافظة راویان بر کیفیت مصاحبه‌ها تأثیرگذار خواهد بود. اِوا ام سی ماهان[11] در مقاله‌ای با عنوان «رویکرد تحلیلی گفت‌وگو در تاریخ شفاهی»، مصاحبه را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباط جمعی تحلیل کرده است. فرآیند ارتباطی در تاریخ شفاهی بین دو نفر شروع می‌شود و پس‌از ضبط مصاحبه، افراد و جوامعی را که در مصاحبه از آنها نام برده شده است، شامل می‌شود. نویسنده به شناسایی راهکارهای پویایی ارتباط در مصاحبه تأکید کرده است.
مقالة «آیا تاریخ شفاهی زنان ویژگی‌های خاصی دارد» به قلم شِرنا بِرگر گلاک[12]، به‌طور خاص به پیشینة پیدایش تاریخ شفاهی زنان در اروپا و آمریکا پرداخته است. همچنین دوره‌های مختلف رشد و شکوفایی آن را برشمرده است. نویسنده در نظر گرفتن ویژگی‌های این قسم از تاریخ‌نگاری را به‌منظور دستیابی به اطلاعات متقن تاریخی، ضروری قلمداد می‌کند. ماری چامبرلین[13] در مقالة «نظریه‌های روایت» توضیح می‌دهد که چطور عناصر زمان و زبان بر نحوة یادآوری وقایع در مصاحبه اثرگذار است. همچنین میزان تأثیر هر یک از این عناصر را با درج مطالعات موردی در این زمینه تبیین می‌کند.
در فصل دوم تحت عنوان کاربردها، چهار مقاله منتشر شده است. مقالة «انتشار مصاحبه‌های تاریخ شفاهی» تألیف ریچارد کاندیدا اسمیت[14]، پژوهش‌های مبتنی بر نحوة نشر منابع تاریخ شفاهی را ارائه کرده است. او چالش‌های تاریخ شفاهی‌نگاران را در زمینة تبدیل گفتار به نوشتار به تفکیک دسته‌بندی کرده و مزایا و معایب انتشار انواع فرآورده‌های تاریخ شفاهی اعم از صوت و تصویر و متن را موشکافی کرده است. والِری رالیج یاو[15] در مقالة «زندگینامه و تاریخ شفاهی»، تحولات مهم در تدوین شرح‌حال و زندگینامه‌های خودنوشت را با اقتباس از مؤلفه‌های دخیل در علوم انسانی و علوم اجتماعی بررسی کرده است. او معتقد است ثبت‌وضبط زندگینامة مردم از طریق مصاحبه، یکی از اهداف مطالعات تاریخ شفاهی به شمار می‌رود.
مقالة «تاریخ شفاهی و کاربردهای نوآورانه»، به قلم لِف فریدمن[16]، مجموعه‌ای از پژوهش‌های ساختارمند در زمینة به‌کارگیری روش تاریخ شفاهی را در حوزه‌های هنری اعم از تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی به تصویر می‌کشد. در این مقاله کارکرد روش‌های مختلف گردآوری این نحله از تاریخ‌پژوهی با دقت بازشناسی شده است. مقالة «تاریخ شفاهی در فیلم‌های مستند»، تألیف چارلز هاردی[17]، نمونه‌هایی از مستندهای صوتی و تصویریِ برگرفته از فرآورده‌های تاریخ شفاهی را مرور کرده است. نویسنده ضمن تحلیل مفهوم‌سازی در این محصولات مستند، نحوة ضبط و انتقال صدای راوی را به‌منظور تولید اطلاعات تاریخی شرح داده است.
[1] Thinking about oral history: Theories and applications
[2] Altamira Press
[3] Thomas L. Charlton
[4] Baylor University
[5] Lois E. Myers
[6] Institute for Oral History at Baylor University
[7] Rebecca Sharpless
[8] Texas University
[9] Alice M. Hoffman
[10] Kim Lacy Rogers
[11] Eva MC Mahan
[12] Sherna Berger Gluck
[13] Mary Chamberlain
[14] Richard Candida Smith
[15] Valerie Raleigh Yow
[16] Leff Friedman
[17] Charls Hardy
خارج شدن از نظر