کتاب «تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار» توسط سمیهسادات شفیعی گردآوری و سال ۱۴۰۰ از سوی نشر ثالث منتشر شد. اکنون چاپ ششم این اثر روانة بازار نشر شده است. شفیعی، پژوهشگر جامعهشناسی تاریخی، با یاری شماری از پژوهندگان تاریخِ زنان، این پژوهش را در یازده فصل به سرانجام رسانده است.
فصل نخست «زن، خانواده و نظم جنسیتی در عصر قاجار»، شرحی است بر ساختار جنسیتی پدرسالار. فصل دوم «نهاد شبستان»، به بررسی شبستانها و فضای کالبدی آن اختصاص دارد. فصل سوم «زنان قجری و مصرف فراغتی حوزة عمومی»، متمرکز است بر کردوکارهای زنان در حوزة عمومی. فصل چهارم «زنان و پزشکی»، دسترسی زنان به نظام سلامت را موشکافی کرده است. فصل پنجم «مطالعة جنسیتی باورهای عامیانه»، تحلیلی است بر مقولة جنسیت و مطالعات علوم اجتماعی. فصل ششم «زنان عصر قاجار: جرایم و مجازاتها»، به نزاع خانوادگی و جرایم زنان اشاره دارد. فصل هفتم «زنان در گفتمان مشروطه»، گذری است بر تحولات مربوط به آموزش زنان. فصل هشتم «جراید زننگار و مسئله هویت زنانه»، روزنامههای زننگار این دوره را ارزیابی کرده است. فصل نهم «ارزشهای زنان در آغاز عصر مدرن شدن»، تحلیلی است بر مطالبات زنان در عصر مشروطه. فصل دهم «واکاوی نمونههایی از بینش اجتماعی و سیاسی زنان»، به مطالعات موردی درزمینة موارد پیشگفته اشاره دارد. فصل یازدهم «زنان در عکسهای قجری»، بر موضوع زنان بهعنوان سوژه عکاسی تأکید دارد.
نویسندگان با اذعان به این نکته که زنان بهعنوان نیمی از جامعه در تاریخ مردمحور عصر قاجار فراموش شدهاند، دریچههای نوینی را پیشِ چشم علاقهمندان میگشایند. مشارکت اجتماعی زنان در قالب فعالیتهای خیریه، از جمله مؤلفههایی است که خوانندگان را با میزان کنشگری آنان آشنا میسازد. شناخت تغییرات اجتماعی جامعه در ارتباط با زنان، و در بستر تعاملات زندگی از نقاط قوت این کتاب است؛ اینکه ارتقای سطح زندگی زنان جز با موشکافی تحولات گذشته، مطالعة انتقادی در باب تحلیلهای پیشین، و شناخت راهکارهای اصولی میسّر نمیشود.
خارج شدن از نظر