با تأسیس مرکز خدمات کتابداری در دهة ۱۳۴۰، ضمن اینکه ارائه خدمات فنی به کتابخانه‌های ایران به‌عنوان یکی از اهداف اساسی این مرکز مورد توجه قرار گرفت، تهیة کتاب‌های مرجع همانند «سرعنوان‌های موضوعی فارسی» نیز با جدیت دنبال شد. در این راستا، گروه تحقیقات کتابداری این مرکز، سرپرستی طرح تدوین سرعنوان‌های موضوعی فارسی را بر عهدة کامران فانی و پوری سلطانی گذاشت. پس‌از آن مقرر شد سرعنوان‌های موضوعی فارسی بر اساس فلسفة سرعنوان کتابخانة کنگره، ولی مبتنی‌بر ویژگی‌های زبان فارسی و تجزیه‌وتحلیل موضوعات مطرح‌شده در کتاب‌های در دست انتشار تهیه شود. حاصل تدوین سرعنوان‌های موضوعی فارسی که از اواخر سال ۱۳۴۸ در مرکز خدمات آغاز شد، با ادغام مرکز در کتابخانة ملی در سال ۱۳۶۲، به این کتابخانه منتقل و چاپ و منتشر گردید.
کامران فانی که از دیرباز به تدوین و سرپرستی کتاب‌های مرجع علاقه‌مند بود، مشارکت در تألیف سرعنوان‌های موضوعی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پژوهش‌های دوران فعالیت حرفه‌ای خویش با طیب خاطر پذیرفت و همراه با پوری سلطانی به سرانجام رساند. او در کتاب «شمع خِرد»، علاوه‌بر اشاره به زمینه‌های شکل‌گیری سرعنوان‌های موضوعی فارسی، مراحل اجرایی طرح مذکور را تفسیر کرده است.
فانی تدوین سرعنوان‌های موضوعی را به‌عنوان شغل اصلی سی‌ساله‌اش در مرکز خدمات و کتابخانة ملی معرفی می‌نماید، و اینکه ذهنش از ابتدای همکاری با این مرکز بر روی خدمات فنی و تهیة سرعنوان متمرکز بوده است. در سال‌های تدوین این اثر مرجع، الگویی که در عالم کتابداری وجود داشت، شیوه کتابخانة کنگره بود که نحوه تهیه موضوعات و روش‌های اختصاص موضوع به کتاب‌ها را به تفصیل آورده بود. البته پیش‌از آن، گروهی ترجمة سرعنوان کنگره را آغاز کرده بودند که به دلیل اینکه بر مبنای کتاب‌های در دست انتشار در ایران نبود، کارایی چندانی نداشت. در ضمن موضوعات مربوط به ایران در سرعنوان کنگره ناقص بود و لازم بود تکمیل شود. بنابراین در تهیة سرعنوان‌های موضوعی، معادل انگلیسی و معادل‌های فارسی هر موضوع استخراج و بعد میان آن معادل‌ها، معادل رایج‌تر انتخاب و ارجاعات مرتبط با آن ثبت شد. بدین‌شکل موضوعات پراکنده و کنترل‌نشده در کتابخانه‌های مختلف استاندارد و مستند شدند و یک موضوع در تمام کتابخانه‌ها با یک اصطلاح خاص به‌کار رفت.
طرح تهیة سرعنوان‌های موضوعی فارسی که با چند موضوع آغاز شد و زمانی یک جزوه بود، به سه جلد هزار صفحه‌ای با قطع رحلیِ بزرگ رسید. این کتاب به نوعی فرهنگ موضوعات جهان است و حوزه‌های مختلف مثل فیزیک، شیمی، فلسفه و … را شامل می‌شود.
نظرات بسته شده است
