رفتن به نوشته‌ها

برچسب: حقوق مادی

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۸)

در طول پنجاه سال گذشته، حقوق مرتبط با حق کپی‌رایت به سرعت تکامل یافت و معاهده‌ها و کنوانسیون‌هایی برای ترویج خلاقیت‌های فکری، تشویق تولید آثار فکری و حفاظت از حقوق مالکیت پدیدآورندگان شکل گرفته است. کنوانسیون برن اولین تلاش بین‌المللی بود و پس از آن کنوانسیون ژنو راجع به حق مؤلف تصویب شد و در زمینة حقوق مرتبط هم کنوانسیون رم مطرح شد. همچنین کنوانسیون بین‌المللی حمایت از تولیدکنندگان آوانگاشت‌ها و سازمان تجارت جهانی در زمینه حمایت از حقوق مالکیت فکری شامل حقوق مؤلف و حقوق مرتبط اقداماتی انجام دادند. علاوه‌بر این سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) دو معاهدة مهم، یکی در زمینة حقوق مؤلف و دیگری در زمینه حقوق مرتبط تدوین کرد. امروزه وایپو، معاهده‌های جهانی را با مشارکت کشورهای عضو، همراه با برنامه‌ها و فعالیت‌های دیگر مدیریت می‌کند.

دلایلی که برای حمایت از آثار کتبی ارائه می‌شود، برای آثار شفاهی نیز صدق می‌کند. پس اشخاص یا مؤسسات انتشاراتی نبایستی بدون اجازه راوی، به درج یا نشر سخنان او مبادرت ورزند. کنوانسیون برن شرط حمایت از آثار را ثبت اثر در دفتر کپی‌رایت محلی یا درج علامت خاصی بر روی نسخه‌های منتشرشده از آن، نمی‌داند. آثاری که به‌طور شفاهی ارائه می‌شوند هم طبق قاعده کلی از نظر کنوانسیون قابل حمایت‌اند. از آنجایی که محدوده قلمرو حمایت از آثار، منحصراً به موجب قانون کشوری که در آن تقاضای حمایت می‌شود، تعیین خواهد شد؛ کشورهای عضو کنوانسیون می‌توانند تثبیت ضبط اثر را به‌منزله شرط لازم برای حمایت مقرر دارند.

نظرات بسته شده است

الزامات حقوقی و اخلاقیِ تاریخ شفاهی (۶)

بهره‌مندی از پژوهش‌های مبتنی‌بر مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در سال‌های اخیر رو به افزایش است و با گسترش نشر الکترونیک و انتشار منابع در فضای مجازی، رعایت نکات حقوقی (مادی و معنوی) مرتبط با انتشار داده‌های برآمده از مصاحبه نیز مدِ نظر قرار می‌گیرد. در این راستا توجه به استفادة منصفانه از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی الزامی به نظر می‌رسد.

استفادة منصفانه در اروپا و آمریکا بدین معنا است که مزایای مالکیت فکری مصاحبه‌ها و بهره‌برداری از حق نشر آن، برای کاربردهای آموزشی و پژوهشی، منهای اهداف تجاری و منفعتی باشد. استفاده برای مواردی همچون نقد، نظر، گزارش، اخبار، تدریس و پژوهش جزو استفادة منصفانه تلقی می‌شود. درواقع حتی اگر مصاحبه دانلود و به‌صورت نقل‌قول برای مقاصد مذکور استفاده شود، ازنظر قانونی استفادة منصفانه تلقی می‌شود و مجاز است. برخلاف این، اگر مؤسسه یا سازمان یا شخص حقیقی دیگری مصاحبه‌های اختصاصی بارگذاری‌شده در سایتی را عیناً با همان فرم و قالب بازنشر کند و از آن بهره‌برداری مادی کند، قانون کپی‌رایت را نقض کرده و از نظر قانونی قابل‌پیگیری است.

از جمله عوامل مؤثر بر قانون استفادة منصفانه در تاریخ شفاهی موارد زیر قابل‌ذکر است:

  • هدف و چگونگی استفاده از منابع حاصل از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی
  • ماهیت کار کپی‌رایت و اینکه برای چه اهدافی استفاده شده است
  • میزان و ماهیت بخش‌های مورداستفاده در ارتباط با اثر مشمول حق نشر به‌عنوان یک کل
  • ارزش و کاربرد اثر حاصل از استفاده از مصاحبة تاریخ شفاهی؛ یعنی نباید عیناً از مصاحبه کپی‌برداری شده باشد.
نظرات بسته شده است