رفتن به نوشته‌ها

برچسب: منصوره راعی

هجدهم مهر، زادروز منصوره راعی

منصوره راعی (۱۳۲۲- ۱۳۸۵)، آموزگار، استاد دانشگاه، نظریه‌پرداز ادبیات کودک و عضو هیئت‌مدیرة شورای کتاب کودک بود. او با پژوهش در زمینة نظام‌های نوین تعلیم‌وتربیت، در اجرای روش‌های «دانش‌آموزمحور» بسیار کوشید.

راعی در خانواده‌ای پرورش یافت که همة اعضای آن معلم و دانشگاهی بودند. او همزمان با تحصیل در رشتة زبان و ادبیات انگلیسی به خدمت آموزش‌وپرورش درآمد و با اعتقاد به ضرورت تحول در نظام آموزشی، به «طرح آموزشی ایران» پیوست و پس‌از گذراندن دوره‌های آموزشی در ایران، اسکاتلند و انگلستان سرپرستی مجتمع تجربی زیباشهر را عهده‌دار شد. به‌واقع جستجوگری در نقش معلمی، او را به کارشناسی نکته‌سنج بدل کرد و این ویژگی او را در جایگاه مدیری توانمند نشاند.

با تعطیلی مدارس تجربی، به‌منظور استمرار تجربة عمیقِ حاصل از اجرای طرح مذکور، زمینة شکل‌گیری انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا را فراهم کرد و از اعضای فعال آن بود. همچنین فعالیت‌های داوطلبانه در شورای کتاب کودک را آغاز کرد و عضو هیئت‌مدیره و یکی از پنج نفری بود که نخستین حلقة تولد فرهنگنامة کودکان و نوجوانان را پدید آوردند.

راعی در شماری از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی درس‌های «آشنایی با ادبیات کودک و نوجوان» و «مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان» را آموزش داد. در ضمن، تسلط بر زبان‌های فرانسوی، انگلیسی و عربی از او مترجمی حاذق ساخت. از راعی ترجمه‌های بسیاری به‌جا مانده است و سال‌ها مترجم پیام‌ها و شعارهای روز جهانی کتاب کودک بود.

زنده‌یاد راعی که شیفتة جذبه حضور کودکان بود، کوشید تا ادبیات کودک و نوجوان را به‌صورت همه‌جانبه در قلمرو نظری و آفرینش‌های ادبی و هنری شکوفا کند و به تألیف و ترجمه در این حوزه به دیدة نقد بنگرد. دستاوردهای گران‌سنگ او در گسترش روحیة کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان، همواره نام او را بر فراز کوشندگان فرهنگ کودکی در ایران‌زمین ماندگار نگاه می‌دارد.

نظرات بسته شده است

کارگاه آشنایی با ادبیات کودک از منظر راویان پیشگام

کارگاه «آشنایی با ادبیات کودکان و نوجوانان» که پیشنهاد برگزاری آن در سال ۱۳۶۴ در هیئت‌مدیرة شورای کتاب کودک مطرح شد، به گام سی‌ونهم رسیده و اخیراً فراخوان ثبت نام در این کارگاه منتشر شده است. جریان مهم آموزش ادبیات کودکان از طریق این کارگاه، به‌صورت مستمر ادامه دارد و شورا همانند یک دانشگاه، نیروی دوستدار ادبیات کودک و نوجوان تربیت می‌کند. شماری از شرکت‌کنندگان در شورا می‌مانند و فعالیت داوطلبانة آنان، شورا را توانمندتر می‌کند، برخی نیز به جامعه رفته و دوستدار ادبیات کودک می‌شوند.

نوش‌آفرین انصاری، ثریا قزل‌ایاغ و منصوره راعی از متخصصان کتابداری و تعلیم‌وتربیت، در روایت‌هایشان که به‌صورت کتاب منتشر شده است، فرازونشیب‌های برگزاری کارگاه مذکور را در دهه‌های مختلف بررسی کرده‌اند. آنان ضمن تأکید بر ارزیابی سالانة نحوة برگزاری کارگاه، به نیازسنجی مخاطبان توجهی ویژه داشتند. از تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه با این استادان موارد زیر استنباط می‌شود:

  • هدف از برگزاری کارگاه، ترویج ادبیات کودک در میان اقشار مختلف جامعه و تشویق جوانان به فعالیت در این حوزه است.
  • سرفصل‌های آشنایی با شورای کتاب کودک، مخاطب‌شناسی، تاریخ ادبیات کودکان و کتاب‌های مرجع از ابتدا جزو موارد ضروری برای تدریس در کارگاه به شمار می‌آمد.
  • تحلیل برنامه‌های گذشته همواره مدِ نظر هیئت‌مدیره و سرپرستان کارگاه بوده است.
  • برنامة کارگاه در طی سال‌های مختلف تغییر شکل داده و همگام با نیاز جامعة مخاطب پیش رفته است.
  • نقطه نظرات شرکت‌کنندگان برای مجریان حائز اهمیت بوده و بر خلق ادبیاتی خاص بر مبنای تجربیاتشان تأکید شده است.
  • پژوهشگران، نویسندگان و مترجمان شاخصی از دل این کارگاه برآمدند و رشد کردند.
  • شرکت‌کنندگان با پرسش، پاسخ، خواندن و بحث در کارگاه، تولید فکر و اندیشه می‌کنند.
نظرات بسته شده است

خورجین کتاب و یادی از پیشگامان اجرای آن: منصوره راعی و ثریا قزل‌ایاغ

اخیراً «نهمین خورجین کتاب خانواده» به‌صورت فهرستی از آثار برگزیده و شایان تقدیر شورای کتاب کودک منتشر شده است. طرح خورجین کتاب سال ۱۳۷۳ برای نخستین‌بار به مناسبت سال جهانی خانواده (۱۹۹۴)، به ابتکار زنده‌یاد منصوره راعی با همراهی زنده‌یاد ثریا قزل‌ایاغ در کتابخانة‌ حسینیة ارشاد به اجرا درآمد. شورای کتاب کودک در کنگره جهانی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY)- اسپانیا در سال ۱۹۹۴، طرح خورجین کتاب را معرفی کرد و طرح تحسین شد. این تجربه که به یکی از مهم‌ترین زمینه‌های فعالیت در حوزة ترویج خواندن در میان مروجان کتابِ کودک تبدیل شد، در سال‌های بعد به‌صورت کتابشناسی آثار برگزیده و شایان تقدیر با استفاده از فهرست شورای کتاب کودک منتشر شد.  

منصوره راعی و ثریا قزل‌ایاغ در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی که با عناوین «راهِ روشن» و «دل‌سپرده به کودکان» منتشر شده است، مراحل اجرای طرح خورجین کتاب و نتایج حاصل از آن را تشریح و از آن به‌عنوان یکی از طرح‌های موفق شورای کتاب کودک یاد کرده‌اند. آنان در جایگاه آموزگارانی خلّاق و خوش‌فکر طرح مذکور را با هدف ایجاد ارتباط بین اعضای خانواده از طریق کتاب، رشد آگاهی‌های علمی و اجتماعی در خانواده‌ها و تداوم خواندن در خانواده به سرانجام رساندند.

خورجین کتاب با شناسایی ده خانواده از اعضای کتابخانة حسینیه ارشاد آغاز شد، مشروط بر اینکه حداقل دو فرزند در خانواده باشد؛ یکی پیش‌دبستانی و دیگری راهنمایی یا دبیرستانی. برای خانواده‌ها ده خورجین (در هر نوبت ده کتاب) انتخاب شد و آنها فرصت داشتند در عرض یک ‌ماه کتاب‌های داخل هر خورجین را در جمع خانواده مطالعه و واکنش‌های اعضای خانواده را یادداشت کنند و بعد خورجین را به خانوادة دیگری بسپارند. این طرح به همین شکل به مدت ده ماه ادامه یافت.

تحلیل‌های مجریان طرح بر مبنای یادداشت‌های مندرج در دفاتر ثبت روزانه، حاکی از موفقیت چشمگیر آن بود. به‌رغم اینکه همة خانواده‌ها کتابخوان و عضو کتابخانه بودند، اما اذعان کردند که کتاب باعث شد خانواده‌ها به‌جای در کنار هم بودن، با هم بودن را تمرین کردند. رضایت از محتوای خورجین‌ها در حدی بود که خواهان ردوبدل کردن کتاب‌ها با سایر خانواده‌ها از جمله عمه، دایی، خاله و … بودند. حتی ایجاد باشگاهی به‌منظور ادامة طرح را درخواست کردند. زنده‌یاد قزل‌ایاغ بعدتر این طرح را به نهضت سوادآموزی هم ارائه کرد و این خورجین را برای نوسوادان بزرگسال تدارک دید که آن هم با استقبال شایانی روبه‌رو شد.

نظرات بسته شده است