برچسب: پوری سلطانی

اواخر دهة ۱۳۴۰، مقارن با فارغ‌التحصیلی نخستین دانشجویان کتابداری در ایران، مرکز خدمات کتابداری همزمان با مرکز اسناد و مدارک علمی تأسیس شد و به انجام پژوهش‌های نوین کتابداری نظیر روش‌های فهرست‌نویسی، گسترش رده‌ها، نشانه مؤلف فارسی و نظایر آن مبادرت ورزید. این مرکز در زمان تأسیس، نخستین مرکز خدمات کتابداری در آسیا به شمار می‌رفت و ارائه خدمات فنی به کتابخانه‌های ایران را در دستور کار خود قرار داد. مرکز خدمات کتابداری با برنامه‌ریزی بانیان و تلاش کارشناسان آن،‌ طرح‌ریزی زیربناهای اساسی در کتابداری نوین را با جدّیت دنبال کرد و به نتایج درخشانی دست یافت. این خدمات بعدتر، پس‌از ادغام مرکز خدمات کتابداری با کتابخانة ملی با قوت ادامه یافت و اشاعه پیدا کرد.

زنده‌یاد پوری سلطانی از بنیان‌گذاران مرکز خدمات کتابداری و کامران فانی از نخستین کارشناسان آن، در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی که با عناوین «سروِ سربلند» و «شمعِ خِرد» منتشر شده است، به تفصیل در مورد دلایل شکل‌گیری و فرازوفرود عملکرد این مرکز، و البته مهم‌تر از آن، در باب دستاوردهایی که مرکز مذکور برای کتابداری نوین ایران به ارمغان آورد، صحبت کرده و شماری از میراث ارزشمند این مرکز را چنین برشمرده‌اند:

• ایجاد روحیة مشارکت و کار جمعی میان کتابداران
• نوآوری و خلاقیت در پیشبرد پژوهش‌های زیربنایی
• مشارکت در تألیف و ترجمة تحقیقات نوین در زمینة فهرست‌نویسی، ‌رده‌بندی و نظایر اینها
• تهیه و انتشار آثار مرجع در حوزة‌ کتابداری و اطلاع‌رسانی نظیر سرعنوان‌های فارسی و فهرستگان ایران
• گسترش رده‌بندی دیویی و کنگره در رده‌های مربوط به ایران
• عضویت کتابداران به‌عنوان عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی
• شرکت در کنفرانس‌های ایفلا و معرفی فعالیت‌های مرکز خدمات کتابداری در مجامع بین‌المللی
• همکاری با انجمن کتابداران ایران و تلاش در راستای نهادینه کردن خدمات داوطلبانه در میان کتابداران

نظرات بسته شده است

«زمانی که مرکز خدمات کتابداری به‌عنوان زیرمجموعه «مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی» تأسیس شد، من در ابتدا ریاست بخش تحقیقات را بر عهده داشتم. به دلیل اینکه مؤسسه زیر نظر وزارت علوم بود و کارمندان آن با داشتن شرایطی می‌توانستند عضو هیئت‌علمی باشند، من خیلی خیلی تلاش کردم تا روسای موسسه و هیئت ممیزی سختگیر آن را متقاعد کنم که کتابداران هم می‌توانند در بخش پژوهش، همانند استادان دانشگاه به عضویت هیئت‌علمی درآیند.

آن زمان اصلاً به این مسائل توجهی نمی‌شد و می‌گفتند که حالا کتابداری چی هست که هیئت‌علمی هم داشته باشد؟! به‌هرحال محمدحسین دانشی، عباس مظاهر، مهین تفضلی و من جزو اولین کتابدارانی بودیم که پس از ارسال رزومه و فعالیت‌های پژوهشی در حوزه کتابداری، به‌عنوان عضو هیئت‌علمی منصوب شدیم».

سرو سربلند، خاطرات پوری سلطانی، مادر کتابداری نوین ایران (۱۳۹۴). مصاحبه، تدوین و تحقیق پیمانه صالحی. تهران: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.

خارج شدن از نظر

پوری سلطانی (۱۳۰۶- ۱۳۹۴)، از برجسته‌ترین چهره‌های علمی و فرهنگی روزگارِ ما و از پیشگامان تأثیرگذار در توسعه و آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی بود. او با بیش از پنج‌دهه حضور مستمر، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکوفایی کتابداری نوین در ایران ایفا کرد و با تأسیس مرکز خدمات کتابداری و هدایتِ طرح‌های پژوهشی زیربنایی، در کانون گذر از سنت به تجدد و گذار از کتابداری سنتی به کتابداری جدید قرار گرفت. 

ویژگی‌های شخصیتی استاد سلطانی، درخششی خاص به فعالیت‌های حرفه‌ای‌اش بخشید. او با غمی بزرگ زیست و مهرِ عزیز از دست رفته‌اش را در دل داشت. شصت سال عاشقی، از او انسانی بی‌هماورد ساخت که در هر جایگاهی عاشق بود؛ به حرفه‌اش، در کلاس درس به دانشجویانش و در محل کار به همکارانش. سبک گفتار و نوشتارش روشن، صریح و بی‌پیرایه بود. او کتابداری عملگرا بود و فرهنگ مشارکت و کار گروهی را ارج می‌نهاد و به آموزش نیروی انسانی در همهٔ سطوح اعتقادی راستین داشت. باور او به جامعهٔ مدنی و کار اجتماعی داوطلبانه نیز در سال‌های فعالیتش در انجمن کتابداران ایران بروز یافته بود.

مهربانوی کتابداری ایران در عرصهٔ بین‌المللی یگانه بود و به‌واقع، شناخته‌شده‌ترین کتابدارِ ایرانی بود. او ضمن عضویت در کمیتهٔ نمایه‌سازی و فهرست‌نویسی ایفلا (فدراسیون بین‌المللی مؤسسات و انجمن‌های کتابداری)، در معرفی پیشرفت‌های کتابداری ایران و نیز آشنایی کتابداران ایرانی با تحولات جهانی این رشته کوشید. نام استاد سلطانی در مجامع علمی کتابداری زنده است و به گواه حاضران در ایفلا در سال‌های اخیر، همواره از تلاش‌های او یاد می‌‌شود. آخرین نمونه‌اش، هنگام ارائه مقاله تاریخ شفاهی کتابداریِ ایران در ایفلا ۲۰۲۱، که دبیرکل اسبق ایفلا، از حضور فعال پوری سلطانی به نیکی یاد کرد. 

اسطورهٔ کتابداری ایران،‌ پس از سال‌ها تلاش در راه اعتلای پژوهش‌های کتابداری، سال ۱۳۹۴ دیده از دنیا فرو بست. بختِ کتابداری ایران بلند بود که از نعمتِ حضور بی‌مانند استاد سلطانی، مهربانوی عاشق بهره برد. یادش مانا و سبز باد.

خارج شدن از نظر