برچسب: پیاده سازی

موضوعی که رسالت و قلمروی کاری آرشیوهای دیداری- شنیداری و آرشیوهای تاریخ شفاهی را از یکدیگر متمایز می‌کند،‌ نوع نگاه آنها به منبع است. در تاریخ شفاهی محتوای ضبط‌‌شده اهمیت بالایی دارد، به‌ نوعی که بعد از پیاده‌سازی و بازشنوایی و تبدیل محتوای شفاهی به متن مکتوب، نیازی برای مراجعه به نسخة اصلی- جز در مواردی خاص- احساس نشود. به همین دلیل لازم است محتوای مصاحبه به‌طور دقیق آماده‌سازی شده و در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.

پس‌از پیاده‌سازی مصاحبه این سؤال پیش می‌آید که آیا امکان انتشار رسمی مصاحبه‌ها در قالب متن پیاده‌سازی‌شده وجود دارد و آیا مخاطبان می‌توانند با متنی که کلمه به کلمه پیاده شده، ولی گاهی سخت‌فهم است، ارتباط برقرار کنند؟ تدوین در واقع تبدیل متن پیاده‌شدة مصاحبه به نوشتاری قابل درک، سلیس، روان و مستند است. این تبدیل با استفاده از زبان معیار و رسمی صورت می‌گیرد. منظور از زبان معیار، زبانی تثبیت‌شده است که رعایت اصول و قواعد آن برای متکلمان به آن زبان الزامی است و با زبان نوشتار رسمی جامعه یکی است. تدوینگر خود را به جای خواننده می‌گذارد و متن را به‌ گونه‌ای آماده می‌کند که معنا و مفهوم و حال‌وهوای مصاحبه تغییر نکند و طبیعت گفتار راوی محفوظ بماند.  

تاریخ شفاهی تکنیک پژوهشی نوینی است که به کمک آن اطلاعات تاریخی متنوع و ارزنده‌ای به‌دست می‌آید. آنچه اطلاعات گردآوری‌شده را ارزشمندتر می‌کند، دسترس‌پذیر بودن آن است؛ چه برای افراد عادی و چه برای پژوهشگران. مصاحبه‌های تاریخ شفاهی پس‌از عبور از نخستین مرحلة آماده‌سازی که همان پیاده‌سازی و درج کلمه‌به‌کلمة گفته‌های راوی است، از گام دوم گذر داده می‌شوند. این مرحله یعنی بازشنوایی یا مقابله با نوار از موارد ضروری در ساماندهی منابع تاریخ شفاهی به‌شمار می‌آید. برای اطمینان از انتقال صحیح گفته‌ها و منظور راوی، لازم است متن پیاده‌شده را در حین گوش کردن به صوت مصاحبه بازخوانی کرد. در این مرحله رفع غلط‌های تایپی یا املایی در راستای ویرایش اولیه اِعمال می‌شود و حاصل آن، تولید مدرکی است مطابق با محتوای مصاحبه. رعایت موارد زیر به‌منظور تصحیح خطاهای احتمالی پیاده‌ساز توصیه می‌شود:

• به دقت مصاحبه را گوش کنید.
• به زمان‌هایی که پیاده‌ساز جمله را قطع می‌کند، توجه کنید.
• بر روی بخش‌هایی که به‌عنوان ابهام در متن مشخص شده است، تمرکز کنید.
• جاافتادگی‌های مصاحبه را تکمیل نمایید.
• عبارت‌ها تنها زمانی حذف می‌شوند که عیناً همانند آنها در متن آمده باشد.
• به نشان دادن حالات روحی مصاحبه‌شونده توجه کنید.

اولین گام پس‌از پایان جلسة‌ مصاحبه پیاده‌سازی و تبدیل گفتار به نوشتار است. نسخة اولیة مصاحبه در مرحلة پیاده‌سازی باید کلمه به کلمه پیاده شود و توالی و نظم گفتار مصاحبه‌‌شونده حفظ گردد. حفظ اصالت گفتار مصاحبه‌شونده از اصول اساسی کار است. پیاده‌سازی در تاریخ شفاهی یکی از مهم‌ترین راه‌های دسترسی به محتوای مصاحبه است و به دلایل زیر حائز اهمیت است:

• سهولت دسترس‌پذیریِ  اطلاعات مصاحبه
• امکان نمایه‌سازی و ورود اطلاعات در پایگاه‌ها
• سرعت انتقال داده‌های مصاحبه
• تسهیل بهره‌برداری از متن پیاده‌شده برای پژوهشگران در قیاس با فایل‌های صوتی
• امکان بررسی و تصحیح متن توسط مصاحبه‌شونده

افزون‌بر اینها متن‌های پیاده‌شده به‌عنوان منبع دستِ اول گواه خوبی برای پژوهش‌های میدانی و منابعی باارزش برای نگهداری و گردآوری اطلاعات به‌شمار می‌آید. البته ازآنجا که متن و صوت هر دو سند محسوب می‌شوند، پژوهشگر باید یک نسخه از هریک را نزد خود نگه دارد تا در مواقع لزوم در آینده از آن استفاده نماید.

تاریخ شفاهی یک متن شنیداری است که پس‌از پیاده‌سازی به متن نوشتاری تبدیل می‌شود، ولی ماهیت آن تغییر نمی‌کند. ماهیت تدوین و ویرایش یک متن در تاریخ شفاهی با تدوین و ویرایش یک متن مکتوب تفاوت‌هایی دارد. در متون شنیداری تأکید بر محتوا و منشاء ایجاد دادة شفاهی است. البته در بسیاری از موارد ممکن نیست که بتوان بدون آگاهی از زمینة اجتماعی‌ای که در خود کلمات ظاهر نمی‌شود، معنای آنچه را روایت شده است، درک کرد.

علاوه‌بر این زبان به‌عنوان رابط میان افراد و محمل پیام، قوانین و اصولی دارد که باید رعایت شود. در تاریخ شفاهی نیاز به انتقال اطلاعات، مهم‌ترین زمینة تبدیل گفتار به نوشتار است. ویراستار در مواجهه با متون تاریخ شفاهی، متن پیاده‌شده و تدوین‌شده را با زبان معیار و دستور زبان مطابقت می‌دهد و تمرکزش بر ساخت جمله و کارکرد کلمات و حروف است. ویراستار به متن نظم می‌دهد و آن را انسجام می‌بخشد تا بهتر فهمیده شده و درک گردد. در متون تاریخ شفاهی مواردی مانند کلمات نامفهوم، خام، لغات عجیب، خنده، گریه و علائم رفتاری به چشم می‌خورد که باید ویرایش شود، البته ویرایش به معنای حذف این موارد نیست.

مصاحبه در تاریخ شفاهی، مصاحبه‌ای عمیق، هدایت‌شده و با مطالعة پیشین برای کشف واقعیت است. آنچه ماهیت مصاحبه در تاریخ شفاهی را شکل می‌دهد، اهداف خاص آن است. انتقال تجربه، ثبت رویدادها، انباشت اطلاعات، فهم رخدادها، به سخن‌آوری اهل سکوت و گسترش منابع از جمله اهداف مصاحبة تاریخ شفاهی است. در این روش پژوهشی مهارت مصاحبه‌گر اهمیت زیادی دارد. او باید به موضوع مصاحبه و وقایع تاریخی حول‌وحوش آن تسلط داشته باشد تا بتواند به اطلاعاتی جامع دست یابد. از ویژگی‌های مصاحبه‌گر می‌توان تخصص، تجربه، تواناییِ برقراری ارتباط،‌ قوه استنباط و هدایت‌گری را نام برد. او باید مانند یک مورخ بی‌طرف عمل کند و علایق شخصی‌اش را در مصاحبه وارد نکند.

نکتة مهم این است که بایستی اطلاعات حاصل از مصاحبه‌ها برای علاقه‌مندان دسترس‌پذیر باشد و در قالبی معقول و مقبول در دسترس مخاطبان قرار گیرد. این محتوا پیش‌از انتشار در چارچوب یک کار علمی درمی‌آید و اصول مترتب بر این متون در آن رعایت می‌شود، از جمله اعتبار و سندیت داشتن محتوا، روانی در خوانش و عاری بودن از غلط‌های املایی. آماده‌سازی متن مصاحبه شامل مراحل پیاده‌سازی و تدوین است که هر دو فرآیندهای تخصصی به شمار می‌آیند.