امروزه در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فراورده‌های خون نیاز پیدا می‌کنند و انتقال و اهدای خون روال قانونی پیدا کرده است. برای ترغیب مردم جهان به اهدای خون و افزایش سطح آگاهی آنان، روزی به‌عنوان روز جهانی «اهداکنندگان خون» نام‌گذاری شده است. سازمان بهداشت جهانی و جامعة بین‌المللی انتقال خون، از جمله ارگان‌های جهانیِ حامی انتقال خون به شمار می‌آیند.
تا پیش‌از دهة ۱۳۵۰، با اینکه در اغلب کشورهای دنیا فرایند انتقال خون تحت نظر سازمان انتقال خون و به روش قانونی انجام می‌گرفت، در ایران از انتقال خون به شیوة اصولی و بهداشتی خبری نبود. فقیرترین اقشار جامعه در دام دلالان فروشِ خون گرفتار می‌شدند و در قبال دریافت مبالغ ناچیزی خون خود را می‌فروختند. خون‌هایی که به این صورت تهیه می‌شد، در اختیار بیمارستان‌ها قرار می‌گرفت. به این طریق، علاوه‌بر استمرار یک روش غیراخلاقی در فراهم‌آوری خون، امکانات آزمایشگاهی مناسبی نیز وجود نداشت و بسیاری از بیماری‌ها از طریق خون آلوده به بیماران منتقل و گاه موجب مرگ‌ومیر آنان می‌شد.
سال ۱۳۴۴ که دکتر فریدون علاء با گذراندن دوره‌های تحقیقاتی در اروپا و با تخصص طب داخلی و خون‌شناسی به ایران بازگشت، به‌عنوان عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و بخش خون‌شناسیِ بالینی بیمارستان پانصد تختخوابی را تأسیس کرد. او در مصاحبة تاریخ شفاهی که با عنوان «کیمیاگرِ جان» منتشر شده، به تفصیل به انگیزة راه‌اندازی سازمان ملی انتقال خون ایران و آگاهی‌‌بخشی در زمینة اهدای خون پرداخته است. آن‌زمان بیمارستان پانصد تختخوابی یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان فراورده‌های خونی بود که از طریق دلالان فروشِ خون تأمین می‌شد. سایر مراکز درمانی نیز به همین شیوه عمل می‌کردند. در واقع اهدای خون معنایی نداشت و فقط جمعیت شیروخورشید سرخ، گاهی اقداماتی را در زمینة تشویق مردم به اهدای خون داوطلبانه انجام می‌داد که البته کافی نبود.
در چنین شرایطی، دکتر علاء با ارائه طرح ایجاد موسسه‌ای مستقل، درصدد برآمد به وضعیت غیراصولی فروشِ خون سروسامان بدهد و به‌جای فعالیت‌های پراکنده و خطرناک، یک موسسة ملی و متمرکز ایجاد کند. سال ۱۳۵۰ ماده‌‌واحدة تأسیس این موسسه از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت و رئیس سازمان برنامه و بودجة وقت، بودجة اولیه‌ای برای این سازمان در نظر گرفت که حدود هشت‌هزار تومان بود. پس‌از آن دکتر علاء برای تجهیز این موسسه، از مراکز انتقال خون چند کشور اروپایی و آمریکا بازدید کرد. سازمان ملی انتقال خون ایران، مرداد ۱۳۵۳ در ساختمانی در خیابان ویلا افتتاح شد و فعالیتش را به‌طور رسمی آغاز کرد. دکتر علاء پایه‌گذار و اولین رئیس این سازمان بود. او کوشید از طریق فرهنگ‌سازی در جامعه، مشارکت مردم را برای اهدای خون جلب کند. همچنین در جذب نیروهای متخصص اهتمام ورزید و با شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی، در ارتقای سطح دانش خود و همکارانش تلاش کرد.
از بدو تأسیس سازمان انتقال خون ایران تاکنون، سرمایة عظیمی از فعالان اجتماعی به‌عنوان اهداکنندگان داوطلب خون در کشور ساماندهی شده است. بر لوح افتخارات این سازمان، نام موسس آن به‌عنوان پزشکی متعهد و جامعه‌نگر می‌درخشد.