رفتن به نوشته‌ها

تأسیس واحد گرافیکِ تلویزیون ملی به روایت قباد شیوا

طراحی گرافیک به معنای خلق اثری که در کوتاه‌ترین زمان، بیشترین اطلاع را به بیننده منتقل کند، با دو مفهوم سنتی و نوین متمایز می‌گردد که فن چاپ مرز میان این دو پدیده را مشخص می‌نماید. گرافیک سنتی در آرایش کتاب‌ها کاربرد داشت و محصول هنر نقاش، خوشنویس، تذهیب‌کار و جلدساز بود. اما گرافیک نوین علاوه‌بر کتاب‌آرایی، در بخش تبلیغات تجاری، اعلانات دیواری، مطبوعاتی و به‌ویژه در سینما و تلویزیون کاربرد گسترده‌ای دارد.

گرافیکِ تلویزیونی در ایران پس‌از ایجاد سازمان رادیو و تلویزیون ملی، از درون واحد دکور شکل گرفت. استاد قباد شیوا از پیشگامان گرافیک نوین که به‌عنوان سمبل گرافیک ایرانی شناخته می‌شود، سال ۱۳۴۶ آتلیة گرافیکِ تلویزیون ملی را بنیان نهاد و مدیریت آن را عهده‌دار شد. او در مصاحبة تاریخ شفاهی که با عنوان «شیدایی و شیوایی» منتشر شده، تحولات گرافیکِ تلویزیونی و مطبوعاتی پس‌از دهة ۱۳۴۰ و نیز فعالیت‌های آتلیة گرافیک را به تفضیل شرح داده است.

زمانی که او در مجموعة مذکور به‌عنوان دکوراتور استخدام شد، واحد دکور تازه‌تأسیس بود. شیوا با طراحی خلاقانة صحنة تئاترهای تلویزیونی، در شناساندن این نوع گرافیک به مردم‌ نقشی مؤثر داشت. در ضمن با مطالعه و ترجمة‌ کتاب‌های انگلیسی و فرانسوی و به‌کارگیری آموخته‌هایش در طراحی، مسیر گرافیکِ تلویزیونی را در ایران، به درستی هدایت کرد. مهم‌تر از آن، با تلاش و پیگیری موفق شد گرافیک را از زیرِ نظر واحد دکور خارج کند و به آن استقلال ببخشد.

پس‌از پایه‌گذاری نخستین واحد گرافیک، از طراحان صاحب‌ذوق دعوت به همکاری کرد و سطح کیفی طرح‌های این واحد را ارتقاء داد. بعدتر به مدیریت هنری انتشارات سروش منصوب شد و به‌عنوان اولین کار، آرم انتشارات سروش را طراحی کرد. همچنین برای انتشار مجلة تماشا از همکاری گرافیست‌‌های ماهر بهره برد. آنچه برای او مهم بود، علاوه‌بر محتوای جذاب مجله، توجه به جنبه‌های زیبایی‌شناسی و هنری تماشا بود. گرافیک این مجله به‌عنوان الگو در کلاس‌های دانشگاه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گرفت. تماشا جلوة بصری مطبوعات ایران را تغییر داد و گرافیک مطبوعاتی را به علاقه‌مندان شناساند.

در مجموع واحد گرافیکِ انتشارات سروش با مدیریت استاد شیوا، به هنری‌ترین واحد گرافیک در ایران بدل شده بود. همة مراحل انتشارات از نحوة سفارش گرفته تا انجام، تکثیر و نظارت به‌طور دقیق پیش‌بینی شده بود. بعدها کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان الگوی طراحی گرافیک انتشارات سروش و چیدمان منابع انسانیِ این واحد را به‌عنوان الگویی کارآمد مدِ نظر قرار داد و از مشورت با گرافیست‌های سروش به‌منظور راه‌اندازی انتشارات کانون بهره برد.

منتشر شده در بزرگداشت یاد و نام اساتید