رفتن به نوشته‌ها

برنامه‌های شهرداری تهران در دهة ۱۳۵۰ به روایت ناصر بکتاش

تهران از سال ۱۳۴۹، همزمان با تصویب «طرح جامع تهران» در شورای شهر و شورای عالی شهرسازی و معماری شهرداری تهران رو به رشد و گسترش گذاشت. از آنجایی‌که ساختار شهرداری برای ارائه خدمات شهری توسعه یافته بود، موظف به اجرای طرح جامع شد. در این طرح، شهر به‌منزلة محیطی برای بهتر زیستن، با معیارها و برنامه‌های توسعه همخوان شد و اصول تجدید حیات تهران به‌عنوان پایتختی پیشرو ترسیم گردید.

مهندس ناصر بکتاش، کارآفرین و صنعتگر نمونه که سال ۱۳۵۳ پس‌از تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد رشته‌های شهرسازی، راه و ساختمان و محاسبات سازه در آمریکا به کشور بازگشته بود و تجربة طراحی آپارتمان‌های ارزان‌قیمت در نیویورک را به‌عنوان پایان‌نامة تحصیلی‌اش داشت، همکاری با شهرداری تهران را آغاز کرد. او عهده‌دار مسئولیت‌هایی همچون مشاور شهردار، عضو شورای عالی معماری، عضو کمیتة شهرسازی و نمایندة شهرداری در سازمان نقشه‌برداری شد. مهندس بکتاش در مصاحبة تاریخ شفاهی که با عنوان «فراز و فرود تولید» چاپ و منتشر شده است، اجرای پروژه‌های عمرانی، توسعة شبکه حمل‌ونقل و تحولات فرهنگی و اجتماعی مرتبط با تغییر سبک زندگی در تهران را مرور کرده است.

او وضعیت تهران را اوایل دهة ۱۳۵۰ در آستانة تحولات مهمی ارزیابی کرده است؛ اینکه کم‌کم شهر در تسخیر سیل عظیمی از اتومبیل‌ها درمی‌آمد و پیکان تازه تولیدشده در همه‌جا به چشم می‌خورد. او در زمان تحصیل در آمریکا به اهمیت احداث بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها برای شهری نظیر تهران که در مسیر توسعه قرار داشت، ‌پی برده بود و با این تفکر، اجرای طرح‌های مرتبط با آن را دنبال می‌کرد. با انجام پروژه‌های اتوبان‌کشی، تهران از حالت سنتی فاصله گرفت و شریان‌های اصلی شهر بنیان نهاده شد. علاوه‌بر این در شورای عالی معماری در شهرداری، بخشی را راه‌اندازی کرد که به مسائل مربوط به انبوه‌سازی آپارتمان‌ها رسیدگی می‌کردند. این شورا برای مناطقی که شرایط لازم را نداشتند، مجوزِ ساخت بیش از دو طبقه صادر نمی‌کرد، و البته در مناطقی هم اجازة ساخت‌وساز برای طبقات بیشتر صادر می‌شد.

در آن سال‌ها، ناحیه‌بندی شهرداری انجام شد و تهران را به ۱۰ ناحیه تقسیم کردند که البته بعدها به ۲۲ ناحیه افزایش یافت. مهندس بکتاش که عضو شورای معماری و شهرسازی شهرداری بود، تلاش کرد ضوابط دقیقی برای خیابان‌سازی و احداث واحدهای مسکونی تنظیم کند تا اعمال سلیقه در این موضوع به حداقل برسد. در ضمن پیش‌بینی پیلوت و پارکینگ در طبقة همکف ساختمان‌ها در آن دوره رایج شد. همچنین برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر بلایای طبیعی نظیر زلزله و آتش‌سوزی راهکارهایی پیشنهاد داد.

مهندس بکتاش بر این باور است که با توجه به شرایط کنونی که جمعیت تهران به دلایل مختلف افزایش یافته است و قیمت ملک نیز در این کلان‌شهر سیر صعودی داشته، آپارتمان‌سازی به‌عنوان جزئی از فرهنگ ما درآمده است و نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. البته معتقد است که باید بیشتر به معماری اصیل ایرانی توجه کرد و از آن بهره برد. بدین‌شکل تحولات شهری بر بستر احیای معماری پیشینیان شکل می‌گیرد و نگاهِ ایرانی مدرن را از جنبه‌های مختلف تقویت می‌نماید.

منتشر شده در بزرگداشت یاد و نام اساتید