«مسائل حاشیه‌ای تاریخ شفاهی»
کتاب «مسائل حاشیه‌ای تاریخ شفاهی»[1]، با ویراستاری آنا شِفتل[2] و اِستسی زِمبریچی[3]، زیر نظر اِلساندرو پورتلی[4]، سال ۲۰۱۳ از سوی انتشارات مک‌میلان در نیویورک چاپ و منتشر شده است. در این اثر چهارده مقاله در چهار فصل موضوعی، با هدف به‌اشتراک‌گذاری تجربه‌های متخصصان تاریخ شفاهی از نکات پیرامونی این روش پژوهشی درج شده است؛ مسائلی که به‌رغم اینکه در جایی ثبت نمی‌شود، اما تاریخ‌شفاهی‌نگاران را با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌کند.
فصل اول با ذکر ملاحظاتی در باب گوش دادن فعال، به مهارت‌های مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی پرداخته است، فصل دوم به نحوة ارتباط با مصاحبه‌شونده و جلب اعتماد وی اشاره دارد، فصل سوم الزامات اخلاقی تاریخ شفاهی را با درج نمونه دعاوی حقوقی در این زمینه بررسی کرده است و فصل چهارم دلایل خودسانسوری و سکوت راویان را در بسیاری از موضوعات تاریخ شفاهی، موردتحلیل قرار داده است. سخن پایانی این مجموعه، به قلم استاد پورتلی، بر این نکته تاکید دارد که از آنجایی‌که مصاحبه‌های تاریخ شفاهی تعاملات شخصی بین انسان‌هاست، به ندرت با یک ایدة روش‌شناختی پیش می‌رود. تجزیه‌وتحلیل صادقانة مصاحبه‌گران از حاشیه‌های ثبت مصاحبه‌ها، پیچیدگی‌های این روش انسان‌محور را نمایان می‌سازد.
اهمیت مجموعه مقالات مذکور در آن است که تجربه‌های مجریان طرح‌های تاریخ شفاهی را از کشورهای مختلف به بوتة نقد گذاشته است. نکات مطرح‌شده از مسائل پیرامونی تاریخ شفاهی، به همراه جزئیات وقایع، از تاریخ شفاهی زنان در خاورمیانه گرفته، تا طرح‌های تاریخ شفاهی در کلمبیا و پناهندگان بوسنی هرزگوین، سرشار از نکات آموزنده و مفید است. همچنین می‌توان با مقایسة مشکلات پژوهش تاریخ شفاهی در میان اقوام مختلف و دلایل امتناع مصاحبه‌شوندگان از بیان شماری از رویدادها، به اشتراکاتی در این زمینه دست یافت. توجه به داده‌های برآمده از تجربیات تاریخ‌شفاهی‌نگاران، مانع از قدم زدن علاقه‌مندان در مسیرهای پیشین می‌شود و آنان را مشتاق می‌کند تا دانسته‌های خویش را مکتوب نمایند. درج لحظات حساس، دلهره‌آور و گاه ناراحت‌کننده در خلال مصاحبه و ارائه راه‌حل‌هایی برای کنترل شرایط، نمایانگر این امر است که توانایی در اجرای فرایند تاریخ شفاهی تنها از راه ممارست و تجربه‌آموزی کسب می‌شود. مطالعة این کتاب برای پژوهشگران تاریخ شفاهی و اشخاصی که از روش‌های کیفی مشابهی برای گردآوری داده‌ها بهره می‌جویند، راهگشاست.
[1] Oral History off the Record
[2] Anna Sheftel
[3] Stacey Zembrzychi
[4] Alessandro Portelli