امروزه اجرای طرحهای تاریخ شفاهی جامعهمحور[1] که اغلب از سوی دانشگاهها و مراکز فرهنگ عامه در اروپا و آمریکا دنبال میشود، جایگاه ویژهای در میان موضوعات مورد علاقة پژوهشگران تاریخ شفاهی پیدا کرده و موجب اقبال روزافزون به آن شده است. این طرحها با تمرکز بر مصاحبه با افرادی که در یک مکان مشخص جغرافیایی زندگی میکنند، در جستوجوی تجربههای جمعی و دستیابی به هویت اجتماعیاند. این قبیل مصاحبهها علاوهبر اینکه از جانب محققان به ثمر میرسد، از سوی گروههای مردمی نیز به سرانجام میرسد؛ داوطلبانی که علاقهمند به مستندسازی تجربههای اقشار مختلف جامعهشان هستند. در این میان، انجمنها و اتحادیههای محلی در شناساییِ مصاحبهشوندگان و جلب موافقت آنها برای مشارکت در طرح نقشی کلیدی بر عهده دارند. در برخی موارد، با برگزاری نمایشگاههای موضوعی و در دسترس قرار دادن بخشهایی از مصاحبهها، موجبات آموزش و ترغیب سایرین فراهم میآید تا با گسترش مشارکتکنندگان، مؤلفههای مرتبط با فرهنگ جوامع ثبتوضبط شود.
از جمله نقاط قوت تاریخ شفاهی جامعهمحور میتوان به این موارد اشاره کرد: طرح پیرامون سؤالات بنیادی و یکپارچه شکل میگیرد، راویان متعددی دارد و پاسخگوی نیازهای تاریخنگاری معاصر است. دادههای حاصل از این طرحها پساز سنجیده شدن با سایر منابع، امکان عمومی کردن تاریخ را میسّر میسازند. این مطالعات اجتماعی که بر مبنای تاریخ شفاهی به انجام رسیدهاند، برای افراد با علایق مختلف، بهخصوص در خارج از فضای آکادمیک، ملموس و قابل درک خواهد بود.
[1]. Community oral history